Биринчи марта псориаз касаллиги ташхиси билан дуч келганда, одам бу касаллик унинг келажакдаги ҳаётига қандай таъсир қилишини тушунмаган ҳолда сезиларли стрессни бошдан кечиради. Кўпчилигимиз, афсуски, тошбақа касаллиги нима эканлигини, уни қандай даволаш кераклигини ва бу касаллик одатий ҳаёт тарзимизни қандай ўзгартириши ҳақида ноаниқ ва кўпинча нотўғри тасаввурга эга.
Ҳа, псориаз бутун умри давомида одамга ҳамрох бўлувчи сурункали касаллик ҳисобланади. Бироқ бу псориазнинг пайдо бўлишини минимал даражага келтирган ҳолда тери ҳолатини яхшилаш, ўткирлашишлар сонини камайтириш ва мураккаблашувларнинг юзага келишининг олдини олиш мумкин эмас дегани эмас. Замонавий даволаш ва профилактика усуллари туфайли саломатлик ва ҳаёт сифатини сезиларли даражада яхшилашга эришиш мумкин1.
Кортикостероидларни ўз ичига олган маҳаллий препаратлар ҳақиқатан ҳам жуда самарали ва касалликнинг кучайиши пайтида симптомларни тезда бартараф этиши мумкин, шунинг учун улар кўпинча псориаз касаллигини даволаш учун ишлатилади. Афсуски, кортикостероидлар, барча юқори самарали дорилар каби, бир қатор ён таъсирга эга, бу эса ушбу дориларни назоратсиз ишлатишга имкон бермайди. Амалдаги кортикостероидларнинг дозаларини камайтириш учун комбинацияланган терапия қўлланилади (бошқа маҳаллий дорилар ёки фототерапия билан биргаликда), таъсирни ва қўллаш қулайлигини ошириш учун тананинг турли жойлари учун турли хил дори шакллари (малҳамлар, шампунлар, лосонлар) ва кортикостероидларнинг турлари қўлланилади4.
Аслтида псориаз касаллигини даволаш учун маҳаллий таъсир қилувчи препаратлар2, яъни терига қўлланиладиган, баъзиларида кортикостероидлар мавжуд бўлган препаратларнинг кенг кўлами қўлланилади, бироқ бунга қўшимча равишда физиотерапевтик усуллар (фототерапия) мавжуд ва баъзи ҳолларда3,5,6 ҳатто тизимли терапия, шу жумладан генетик муҳандислиги орқали ишлаб чиқарилган биологик препаратлар ҳам қўлланилади4. Ҳар бир ҳолат ўзига хосдир, шунинг учун даволаш беморнинг барча ўзига хос хусусиятларини ҳисобга олган ҳолда даволовчи шифокор томонидан индивидуал тарзда танлаб олинади.
Шифокор назорати остида тўғри фойдаланилганда, ушбу препаратлар гуруҳи ўрганиб қолишни юзага келтирмайди ва жиддий ён таъсирларнинг ривожланишига олиб келмайди4.
Бу мутлақо нотўғри фикр. Бир қатор ҳолларда, масалан, стрессли вазиятда, албатта, касалликнинг кучайишининг олдини олиш деярли мумкин эмас. Бироқ, қўзғатувчи омилларни (спиртли ичимликлар, чекиш, терининг шикастланиши ва бошқалар) бартараф этиш, тана вазнини нормаллаштириш, терини тўғри парвариш қилиш ва тўғри танланган даволаниш орқали псориаз касаллигининг кучайиши сонини сезиларли даражада камайтириш мумкин.
Афсуски, бундай эмас. Псориаз – бу яллиғланиш касаллиги, у отоиммун характерга эга, яъни иммунитет тизими тўғри ишламайди ва ўз танасига, яъни терига ҳужум қилади. Тери ва тирноқлардан ташқари, бўғинларга ҳам таъсир қилиши мумкин, юрак-қон томир касалликлари ва диабет ривожланишининг хавфи ортади.
Ҳа, стресс касалликнинг кучайиши учун кучли қўзғатувчи омил ҳисобланади. Бундан ташқари, ташқи кўринишдаги ўзгариш беморнинг ҳаёт сифатини сезиларли даражада ёмонлаштиради ва кўплаб беморлар учун психотерапевт билан ишлаш вазиятга бошқа нуқтаи назардан қарашга ва вазиятга мослашишга имкон беради. Аммо, афсуски, фақат психотерапия дорилар асосида ва физиотерапевтик даволаш усулларини алмаштира олмайди ва псориаз касаллигини даволашда сезиларли ютуқларга эриша олмайди.
